Protestocuların hedefi olan sömürgeciliğin simgeleri..

0

Amerika Birleşik Devletleri’nde siyahi vatandaş George Floyd’un 25 Mayıs’ta beyaz bir polisin şiddeti sonucu nefessiz kalarak ölmesinin ardından başlayan ve ırkçılık karşıtı eylemlere dönüşen gösteriler, küresel çapta dalga dalga yayılıyor.

Irkçılık karşıtları, kamusal alanlardaki sömürgeci geçmişin sembollerini de birer birer ya yıkıyor ya da tahrip ediyor. Peki Birleşik Krallık’tan Belçika’ya, Afrika’dan ABD’ye milyonlarca insanı sokağa döken, geçmişe yönelik öfkeyi körükleyen ve sembolik infaza neden olan kölelik ve köle ticaretinin tarihsel figürleri kimler? İşte onlardan bazıları!..

Köle taciri Edward Colston

İngiltere’nin Bristol kentinde 7 Haziran Pazar günü yapılan ırkçılık karşıtı gösterilerde, protestocular 17’inci yüzyıl köle tacirlerinden Edward Colston’ın heykelini iple çekerek yıktı ve nehre attı.

Bristol City Council/AP
İngiltere’de devrilip nehre atılan köle taciri Edward Colston’ın heykeli, müzede sergilenmek üzere sudan çıkarıldıBristol City Council/AP

Birleşik Krallık’ta köle ticaretini uzun yıllar elinde tutan, Kraliyet Afrika Şirketinin yönetiminde rol aldığı sürede 100 bin Afrikalının Atlantik ötesindeki İngiliz sömürgelerine köle olarak taşınmasından sorumlu köle taciri Edward Colston (1636-1721), kirli ticaretten kazandığı parayı Bristol ve Londra’da “hayır işlerine” harcamasıyla tanınıyor. Bu nedenle bazı sokak ve bina da onun adını taşıyor. Tarihi kayıtlara göre, Colston’ın ticaretini yaptığı 100 bin Afrikalıdan 20 bini daha gemi yolculuğu sırasında hayatını kaybetti. Bunların bir kısmı da gemide baş gösteren gıda ve su kıtlığı nedeniyle güverteden denize atıldı.

Tartışmalı savaş kahramanı Winston Churchill (1874 -1965)

İngiltere’de eski Başbakan Winston Churchill’in de Londra’daki heykeli saldırıya uğradı. Parlamento Meydanı’nda bulunan heykelde Churchill’in isminin üstü çizildi ve “Bir ırkçıydı” yazıldı.

AP
İngiltere’de eski Başbakan Winston Churchill’in Londra’daki heykeline “Bir ırkçıydı” yazıldıAP

Beyaz ırkın daha üstün olduğunu savunan Churchill, Hintliler için “Hayvan gibi bir dine sahip, hayvan gibi bir halk” demişti. Yine Churchill, “gelişmemiş ırk” olarak tanımladığı Kürtler ve Afganlar için de “Gaz kullanımı hakkındaki bu alçak gönüllülüğü anlayamıyorum. Medeni olmayan kabilelere karşı zehirli gaz kullanmayı güçlü bir şekilde destekliyorum.” ifadesini kullanmıştı. Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı askerlerine karşı da hardal gazı kullanılmasını isteyen Churchill’in, 1943’te Bengal’de 3 ile10 milyon arasında kişinin ölmesine neden olan kıtlıkta da sorumluluğu bulunduğu belirtiliyor.

Sömürgeci Cecil John Rhodes (1853-1902)

Heykeli nedeniyle en çok tartışılan isimlerden birini Cecil Rhodes teşkil ediyor.

AP
İngiliz asıllı Güney Afrikalı sömürgeci Cecil John Rhodes’un Oriel Koleji’ndeki heykelinin sökülmesi için gösteri düzenlendiAP

Güney Afrika’nın sömürgeleştirilmesinde başat rol oynayan iş adamı ve siyasetçi, bu ülkedeki ırk ayrımına dayalı rejimin (Apartheid) fikir babası olarak biliniyor.

Sömürgecilik zihniyetinin sembolü olarak görülen İngiliz asıllı Güney Afrikalı emperyalist Cecil John Rhodes, 1890’da Cape Town Başbakanı seçilmişti.

İngiltere’de Rhodes’un Oxford’daki Oriel Koleji’nde bulunan heykelinin sökülmesi talebiyle gösteri düzenlendi. Ayrıca heykelin kaldırılması için binlerce imza toplandı.

Köle taciri Robert Milligan (1746 – 1809)

AA
Köle taciri ve sahibi Robert Milligan’ın Londra’daki heykeli kaldırıldıAA

Köle taciri ve sahibi Robert Milligan’ın Londra’nın West India Quay bölgesinde bulunan heykeli, imza kampanyasının ardından kaldırıldı.

1895’te yapılan ve Londra Docklands Müzesi’nin dışında bulunan heykel, uzun süredir tartışma konusuydu. 1746’da doğan Milligan, servetini sadece köle ticaretinden değil, aynı zamanda Jamaika’da yüzlerce kölenin çalıştırıldığı şeker plantasyonlarından da elde etmişti. Milligan’ın 1809’da öldüğünden, 526 kölesi bulunuyordu.

Belçika’nın sömürgeci kralı II Leopold (1835-1909)

Belçika’da ülkenin sömürgeci geçmişinin önde gelen isimlerinden Kral 2. Leopold’a yönelik tepkiler artarak devam ediyor.

AA
Belçika’nın sömürgeci kralı olarak bilinen Kral 2. Leopold’un heykelleri ya tahrip ediliyor ya da kırmızıya boyanıyorAA

Ülke genelinde yüzlerce sokağa, tramvay ve otobüs durağına ismi verilen Kral 2. Leopold’un heykellerinin kaldırılması için imza kampanyaları hız kazanırken Brüksel, Anvers ve Gent gibi şehirlerde Kral’ın heykellerine saldırılar gerçekleşti. Anvers’te heykeli ateşe verilirken, Gent’te bulunan bir büstü kırmızıya boyanarak yaşamını yitiren siyahi Floyd’a atıfla “Nefes alamıyorum” cümlesi yazıldı. Belçika’da 1865 ile 1909 yılları arasında Kral olan 2. Leopold’un, ülkenin eski sömürgesi Kongo’da milyonlarca kişinin ölümüne sebep olduğu düşünülüyor. (Kongo nüfusunun 30 milyondan 9 milyona düştüğü sanılıyor) 2. Leopold’un ifadelerinden bazıları: “Komşularınızla iyi geçinin; fırsat çıktığı anda denizlerin ötesine yayılın.”, “Alabildiğin kadar toprak al ve egemenliğimiz altında topla, en kısa sürede, tek bir dakika kaybetmeden.”, “Bu mümkün olduğu kadar büyük bir devlet yaratma ve yönetme projesi. Bu projede zencilere (siyahilere) en ufak bir siyasi söz hakkı vermeyeceğimiz açıkça anlaşılmalı. Aksi çok saçma olurdu.”

Sömürgeci, denizci, kolonici Kristof Kolomb

ABD’deki Avrupalı koloniciliğinin önünü açan kişi olarak bilinen İtalyan kaşif Kristof Kolomb’un Boston’da bulunan heykelinin başı kesildi.

AP
ABD’de İtalyan kaşif Kristof Kolomb’un Boston’da bulunan heykelinin başı kesildiAP

Virginia’da da protestocular Kolomb heykelini kırıp göle attı. Ayrıca Florida’nın Miami kentindeki heykeli tahrip edildi. Heykelin etrafı bariyerlerle kapatılırken, üzerine “George Floyd” ve “Siyahilerin Hayatı Değerlidir” yazıldı.

Amerika’nın keşfinde büyük rol oynadığı kabulüyle her sene yapılan ”Kolomb Günü” kutlamalarına ABD’nin bazı eyaletleri katılmıyor. Özellikle Amerikan yerli halkı ve siyahi Amerikalılar, Atlantik ötesi köle ticaretini başlatan kişi olarak gördükleri Kolomb’a karşı, aynı gün “Yerli Halklar Günü” adıyla karşı kutlama yapıyor.

Floyd’un öldürülmesinin ardından ABD’nin yanı sıra bazı Avrupa ülkeleri de ırkçılığın damga vurduğu tarihlerini tartışmaya devam ediyor. Köle tacirlerinden köle sahiplerine, krallardan seçimle işbaşına gelen siyasetçilere pek çok tarihi şahsiyet, ırkçılık merceğinin altına alınıyor ve onlardan geriye ne kalmışsa tartışılıyor. Söz konusu tartışmalarda, Avrupa’daki başrolleri Afrika kıtasının paylaşımı için bir dönem kıyasıya mücadele eden İngiltere ile Belçika alıyor.

İngiliz milli arşivindeki verilere göre, köle ticareti “sektörüne” 16. yüzyılda giren ülke, 1833’de köleliği kaldırana dek sırf Atlantik ötesine 3 milyondan fazla Afrikalıyı taşıdı.

Kaynak: Euronews

YORUM YAZ

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz